သတင်းမီဒီယာ အမျိုးအစားများနှင့် ၎င်းတို့၏ အားသာချက်၊ အားနည်းချက်များ

သတင်းစာ၊ ရေဒီယို၊ ရုပ်မြင်သံကြား၊ အွန်လိုင်းသတင်း၊ လူမှုကွန်ရက်များ

ယနေ့ခေတ်တွင် သတင်းမီဒီယာ အမျိုးအစား ပေါင်းစုံ ပေါ်ထွက်လာပြီး လူတို့၏ နေ့စဉ်ဘဝတွင် များစွာ အရေးပါလာပါသည်။ သတင်းစာ၊ ရေဒီယို၊ ရုပ်မြင်သံကြား၊ အွန်လိုင်းသတင်းနှင့် လူမှုကွန်ရက်များသည် သတင်းအချက်အလက်များကို ဖြန့်ဝေရာတွင် အဓိကကျသော နေရာမှ ပါဝင်နေကြသည်။ ဤသတင်းမီဒီယာ အမျိုးအစားများတွင် ၎င်းတို့၏ အားသာချက်၊ အားနည်းချက်များ ရှိပြီး သတင်းဖတ်ရှုသူများ အနေဖြင့် သတင်းများကို ထိရောက်စွာ ရယူနိုင်ရန် ၎င်းတို့ကို နားလည်သဘောပေါက်ထားရန် လိုအပ်ပါသည်။

၁။ သတင်းစာ

သတင်းစာသည် ရှေးအကျဆုံးသော သတင်းမီဒီယာ အမျိုးအစား ဖြစ်ပါသည်။ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေသော သတင်းစာများသည် သတင်းဆောင်းပါးများ၊ ဓာတ်ပုံများ၊ ကြော်ငြာများကို ပါဝင်သည်။

  • အားသာချက်များ
    • အသေးစိတ် သတင်းအချက်အလက်များ ပေးနိုင်ခြင်း
    • သတင်းကို နက်နက်နဲနဲ သုံးသပ်ခြင်း
    • ဓာတ်ပုံများဖြင့် သတင်းကို ပိုမို စိတ်ဝင်စားဖွယ် ဖြစ်စေခြင်း
  • အားနည်းချက်များ
    • သတင်း ဖြန့်ဝေမှု နှေးကွေးခြင်း
    • အချိန်နှင့်တပြေးညီ သတင်းများကို တင်ဆက်ရန် အခက်အခဲရှိခြင်း
    • ပုံနှိပ်စက္ကူ အသုံးပြုမှုကြောင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိခိုက်မှု ရှိနိုင်ခြင်း

၂။ ရေဒီယို

ရေဒီယိုသည် အသံဖြင့် သတင်းများကို တင်ဆက်ပေးသော သတင်းမီဒီယာ အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ သတင်းများအပြင် တေးဂီတ၊ ဖျော်ဖြေရေး အစီအစဉ်များ၊ ဆွေးနွေးခန်းများကိုလည်း ထုတ်လွှင့်ပေးလေ့ ရှိသည်။

  • အားသာချက်များ
    • သတင်းများကို အချိန်နှင့်တပြေးညီ ထုတ်လွှင့်နိုင်ခြင်း
    • လူတိုင်း နားထောင်နိုင်သော သတင်းမီဒီယာ အမျိုးအစား ဖြစ်ခြင်း
    • သတင်းထောက်များ၏ အသံနေအသံထားများဖြင့် သတင်းကို ပိုမို ဆွဲဆောင်မှု ရှိစေခြင်း
  • အားနည်းချက်များ
    • ရုပ်ပုံများ မပါဝင်သောကြောင့် သတင်းအချက်အလက်များကို အပြည့်အဝ နားလည်ရန် ခက်ခဲနိုင်ခြင်း
    • နားထောင်သူများ အာရုံစူးစိုက်မှု လျော့နည်းပါက သတင်းအချက်အလက်များကို လွဲချော်နိုင်ခြင်း

၃။ ရုပ်မြင်သံကြား

ရုပ်မြင်သံကြားသည် အသံနှင့် ရုပ်ပုံများဖြင့် သတင်းများကို တင်ဆက်ပေးသော သတင်းမီဒီယာ အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ သတင်းများအပြင် ရုပ်ရှင်၊ ဇာတ်လမ်းတွဲများ၊ ဖျော်ဖြေရေး အစီအစဉ်များကိုလည်း ထုတ်လွှင့်ပေးလေ့ ရှိသည်။

  • အားသာချက်များ
    • အသံနှင့် ရုပ်ပုံများဖြင့် သတင်းကို ပိုမို ဆွဲဆောင်မှု ရှိစေခြင်း
    • သတင်းဖြစ်ရပ်များကို ပိုမို လက်တွေ့ဆန်စွာ မြင်တွေ့နိုင်ခြင်း
    • သတင်းထောက်များ၏ ကိုယ်ဟန်အမူအရာများဖြင့် သတင်းကို ပိုမို ဆွဲဆောင်မှု ရှိစေခြင်း
  • အားနည်းချက်များ
    • သတင်း ထုတ်လွှင့်ချိန် အကန့်အသတ် ရှိခြင်း
    • တစ်ခါတစ်ရံတွင် သတင်းအချက်အလက်များကို အပေါ်ယံသာ တင်ပြတတ်ခြင်း
    • ကြော်ငြာများကြောင့် သတင်းအချက်အလက်များကို အာရုံစူးစိုက်ရန် ခက်ခဲနိုင်ခြင်း

၎။ အွန်လိုင်းသတင်း

အွန်လိုင်းသတင်းသည် အင်တာနက်ပေါ်တွင် သတင်းများကို ဖတ်ရှုနိုင်သော သတင်းမီဒီယာ အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ သတင်းဝက်ဘ်ဆိုက်များ၊ သတင်းအက်ပလီကေးရှင်းများ၊ လူမှုကွန်ရက်များမှတစ်ဆင့် အွန်လိုင်းသတင်းများကို ရယူနိုင်သည်။

  • အားသာချက်များ
    • သတင်းများကို အချိန်နှင့်တပြေးညီ ရယူနိုင်ခြင်း
    • သတင်းအချက်အလက်များကို အလွယ်တကူ ရှာဖွေနိုင်ခြင်း
    • မာလ်တီမီဒီယာ အကြောင်းအရာ (ဓာတ်ပုံ၊ ဗီဒီယို၊ အသံဖိုင်) တွေကို ထည့်သွင်းနိုင်ခြင်း
    • အပြန်အလှန် ဆက်သွယ်မှု ပြုလုပ်နိုင်ခြင်း၊ မှတ်ချက်ပေးခြင်း၊ ဆွေးနွေးခြင်းတွေ ပြုလုပ်နိုင်ခြင်း
    • စာ၊ အသံ၊ ရုပ်ပုံ၊ ဗီဒီယို စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုးသော ပုံစံများဖြင့် သတင်း တင်ဆက်နိုင်ခြင်း

       

  • အားနည်းချက်များ
    • သတင်းတု၊ မှားယွင်းသော သတင်းများ အလွယ်တကူ ပျံ့နှံ့နိုင်ခြင်း
    • အချက်အလက်များကို အတည်ပြုရန် ခက်ခဲခြင်း
    • သတင်း အရည်အသွေး ကွဲပြားမှု ရှိနိုင်ခြင်း
    • Clickbait ခေါင်းစဉ်များသည် စာဖတ်သူများကို အလွယ်တကူ လှည့်စားနိုင်ခြင်း။

၅။ လူမှုကွန်ရက်များ

လူမှုကွန်ရက်များသည် လူတစ်ဦးချင်း သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်းများ အချင်းချင်း ဆက်သွယ်ပြောဆိုနိုင်သော အွန်လိုင်းပလက်ဖောင်းများ ဖြစ်ပြီး သတင်းအချက်အလက်များကို မျှဝေရာတွင် အဓိက အသုံးပြုလာကြသည်။ Facebook, Twitter, Instagram စသည့် လူမှုကွန်ရက်များမှတစ်ဆင့် သတင်းများကို အလွယ်တကူ ရယူနိုင်သည်။

  • အားသာချက်များ
    • သတင်းများကို အလွန်လျင်မြန်စွာ မျှဝေနိုင်ခြင်း
    • သတင်းများအပေါ် ဆွေးနွေးခြင်း၊ အမြင်များ မျှဝေခြင်း ပြုလုပ်နိုင်ခြင်း
    • သတင်းဖြစ်ရပ်များကို ကိုယ်တိုင် မှတ်တမ်းတင် မျှဝေနိုင်ခြင်း
  • အားနည်းချက်များ
    • သတင်းတု၊ မှားယွင်းသော သတင်းများ အလွယ်တကူ ပျံ့နှံ့နိုင်ခြင်း
    • သတင်းအရင်းအမြစ်၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို အတည်ပြုရန် ခက်ခဲခြင်း
    • အမုန်းစကား၊ သွေးထိုးလှုံ့ဆော်မှု စသည့် အန္တရာယ်ရှိသော အကြောင်းအရာများ ပါဝင်နိုင်ခြင်း

သတင်းမီဒီယာ အမျိုးအစားများမှ သတင်းရယူရာတွင် သတိပြုရန်

သတင်းစာဖတ်သူများအနေဖြင့် မတူညီသော သတင်းမီဒီယာ အမျိုးအစားများကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် သတင်းအချက်အလက်များကို ပိုမို ကျယ်ပြန့်စွာ ရယူနိုင်ပါသည်။ သို့သော် အောက်ပါ အချက်များကို သတိပြုသင့်ပါသည်။

  • သတင်းရင်းမြစ်၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို အမြဲ စစ်ဆေးပါ။
  • သတင်းအချက်အလက်များကို အခြားသော သတင်းရင်းမြစ်များနှင့် နှိုင်းယှဉ် ဖတ်ရှုပါ။
  • သတင်းတွင် ဘက်လိုက်မှု ရှိမရှိ သတိပြုပါ။
  • သတင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်ကို ထည့်သွင်း စဉ်းစားပါ။
  • သတင်း၏ အချိန်ကာလကို ထည့်သွင်း စဉ်းစားပါ။
  • လူမှုကွန်ရက်များတွင် မျှဝေသော သတင်းများကို သတိထားပါ။

အထက်ပါ အချက်များကို သတိပြုခြင်းဖြင့် သတင်းစာဖတ်သူများသည် မှန်ကန်မှုရှိပြီး ယုံကြည်စိတ်ချရသော သတင်းများကို ရယူနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။

မာတိကာ

သတင်းတု၊ သတင်းမှားများကို ဖေါ်ထုတ်ခြင်း

တိကျမှန်ကန်သော သတင်းအချက်အလက်များကို မျှဝေရန် တာဝန်သည် သတင်းထောက်များ သို့မဟုတ် မီဒီယာဌာနများအပေါ်တွင်သာ မူတည်ခြင်း မဟုတ်ကြောင်း သတိရပါ။ ကျွန်ုပ်တို့ ဖတ်ရှုပြီး မျှဝေသည့်အရာကို ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်ရန် ကျွန်ုပ်တို့အားလုံးတွင် တာဝန်ရှိပါသည်။ 

သင့်သတင်း၏ ရင်းမြစ်ကို သိရှိခြင်း၏ အစွမ်း

Echo Chamber ထဲ ပိတ်မိနေပြီလား?
ကိုယ့်ယုံကြည်ချက်နဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ သတင်းတွေကိုပဲ ကြားနေရတာ၊ တစ်ဖက်သတ်အမြင်တွေနဲ့ပဲ ကြုံနေရတာမျိုး ဖြစ်နေပါသလား။ ဒီလို echo chamber ကနေ လွတ်မြောက်ဖို့ သတင်းရင်းမြစ် ကွဲပြားမှုရဲ့ အရေးပါမှုကို ဒီဆောင်းပါးမှာ ဖတ်ရှုလေ့လာနိုင်ပါတယ်။

ဒစ်ဂျစ်တယ်စွဲလမ်းမှုကို တိုက်ဖျက်ခြင်း

ဒီဂျစ်တယ်ခေတ်ကြီးမှာ ကျွန်တော်တို့ ဘဝတွေဟာ ဒစ်ဂျစ်တယ်မျက်နှာပြင်တွေနဲ့ မကင်းနိုင်သလောက် ဖြစ်နေပါပြီ။ အဆက်မပြတ် အသိပေးချက်တွေ၊ စိတ်ဝင်စားစရာ အကြောင်းအရာတွေနဲ့ လူမှုဆက်ဆံရေးတွေကြားမှာ ဘယ်အချိန်မှာမှ မျက်နှာပြင်နဲ့ ဝေးမနေနိုင် ဖြစ်နေပါတယ်။ ဒီလို ဒစ်ဂျစ်တယ် စက်ပစ္စည်းတွေကို အလွန်အကျွံ အသုံးပြုမိတာက စိတ်ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်သလို လက်တွေ့ဘဝ ဆက်ဆံရေးတွေကိုပါ ထိခိုက်လာစေနိုင်ပါတယ်။

Clickbait: လူမှုကွန်ရက်များ၏ အမှိုက်ပုံ

လူမှုကွန်ရက်တွေမှာ သတင်းတွေ ကြည့်ရှုရင်း “နောက်ဘာဖြစ်လာမလဲ သင် မယုံနိုင်စရာပဲ” ဒါမှမဟုတ် “ဒီရိုးရှင်းတဲ့ အကွက်တစ်ခုက အရာအားလုံးကို ပြောင်းလဲပေးလိမ့်မယ်” ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်မျိုးတွေကို မကြာခဏ တွေ့နေရပါတယ်။ Clickbait လို့ လူသိများတဲ့ ဒီလို ဆွဲဆောင်မှုရှိတဲ့ ခေါင်းစဉ်တွေက သင့်ရဲ့ သိချင်စိတ်၊ အံ့သြစိတ်ကို နှိုးဆွပြီး လင့်ခ်ကို နှိပ်ချင်အောင် ဖန်တီးထားတာပါ။

သတင်းမှားတွေ ကျွန်ုပ်တို့ကို ဘယ်လိုလှည့်စားသလဲ

ကြော်ငြာတစ်ခု ဒါမှမဟုတ် သတင်းတစ်ပုဒ်ကို ထပ်ခါထပ်ခါကြားရတဲ့အခါ အဲဒီအရာက မှန်တယ်လို့ လက်ခံလာတတ်တဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သဘောတရားတစ်ခု ရှိပါတယ်။ ဒါကို စိတ်ပညာရှင်တွေက “Illusory Truth Effect” လို့ ခေါ်ပါတယ်။ တစ်ခုခုကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ကြားရတဲ့အခါ ဦးနှောက်က အလွယ်တကူ လက်ခံ၊ နားလည်လာပြီး အမှန်တရားလို့ ထင်မြင်လာတတ်ပါတယ်။

သင့် အွန်လိုင်းဘဝ၏ မှတ်တမ်း

ဒီဂျစ်တယ်ခြေရာကို လူတစ်ဦး၏ အွန်လိုင်းလှုပ်ရှားမှုများနှင့် ၎င်းတို့အသုံးပြုသည့် စက်ပစ္စည်းများကို ခြေရာခံရန် အသုံးပြုနိုင်သည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် digital shadow သို့မဟုတ် electronic footprint ဟုလည်း ခေါ်ဆိုပါသည်။

ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးခြင်း နည်းစနစ်များ

1. ကောင်းမွန်သော ဓာတ်ပုံတစ်ပုံအတွက် အခြေခံအစိတ်အပိုင်းများ
2. မတူညီသော ရိုက်ချက်များ (Wide Shot, Medium Shot, Close-up) နှင့် ၎င်းတို့၏ အသုံးပြုပုံ
3. လှုပ်ရှားနေသော အရာဝတ္ထုများကို ရိုက်ကူးနည်းများ (Panning, Freezing Action)
4. လူများကို ဓာတ်ပုံရိုက်ရာတွင် သတိပြုရမည့် အချက်များ
5. သတင်းဓာတ်ပုံ ပုံစာရေးသားနည်းများ (Photo Caption)

ဗွီဒီယို ရိုက်ကူးခြင်း နည်းစနစ်များ

၁။ ဗွီဒီယို ရိုက်ချက် အမျိုးအစားများ
၂။ ကင်မရာ ရွေ့လျားပုံ အမျိုးအစားများ
၃။ တည်ငြိမ်သော ရိုက်ချက် ရရှိရန် နည်းလမ်းများ
၄။ အင်တာဗျူး ရိုက်ကူးနည်းများ

သတင်း ဖတ်ရှုခြင်း

သတင်းခေါင်းစဉ်နှင့် သတင်းအစ (Lead) သည် သတင်းတစ်ပုဒ်၏ အနှစ်ချုပ်ကို ဖော်ပြပေးသည့် အစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်ကြပြီး သတင်းတစ်ပုဒ်လုံးကို ဖတ်ရှုရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ချရာတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။