𝐁𝐚𝐧𝐝𝐰𝐚𝐠𝐨𝐧 ဆိုသည်မှာ စီတန်းလှည့်လည်ပွဲတွင် တီးဝိုင်းကို တင်ဆောင်သွားသည့် လှည်းတစ်စီး ဖြစ်ပါသည်။ “Bandwagon ပေါ်သို့ ခုန်တက်လိုက်ပါ” ဟူသော စကားစုသည် ၁၈၄၈ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံရေး၌ ပထမဆုံးပေါ်လာခဲ့ပြီး ထိုအချိန်က နာမည်ကြီးပြီး လူကြိုက်များသော ဆပ်ကပ်ပြက်လုံးသမား ဒန်ရိုက်စ်က သူ၏ လှည်းတီးဝိုင်းနှင့် တေးဂီတကို မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးတွင် အာရုံစိုက်လာစေရန် အသုံးပြုခဲ့သည်။
၂၀ ရာစုအစောပိုင်းတွင် လှည်းများသည် နိုင်ငံရေး မဲဆွယ်စည်းရုံးမှုများတွင် အလွန်အသုံးများလာပြီး “လှည်းပေါ်ခုန်တက်” ဟူသော စကားရပ်သည် မိမိ၏ မူဝါဒ သို့မဟုတ် ယုံကြည်ချက်များနှင့် ဆန့်ကျင်နေလျှင်ပင် လူအများစု၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်လိုသော လူမှုရေးဖြစ်ရပ်ကို ဖော်ပြရန် အသုံးပြုသည့် စကားလုံးတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ – [ 𝑃𝑜𝑙𝑖𝑡𝑖𝑐𝑎𝑙 𝐷𝑖𝑐𝑡𝑖𝑜𝑛𝑎𝑟𝑦]
ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်က “လှည်းနောက်လိုက်” အပြုအမူများ
ဆိုရှယ်မီဒီယာပလက်ဖောင်းတွေပေါ်မှာ “လှည်းနောက်လိုက်” တဲ့ အပြုအမူတွေကို နေ့စဉ်နဲ့အမျှ မြင်တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့် လူကြိုက်များတဲ့ post တစ်ခုကို အကြောင်းအရင်း သေချာမသိဘဲ Like လုပ်တာ၊ Share တာမျိုးတွေပါ။ ခေတ်စားနေတဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေမှာလည်း ဘာကြောင့် ပါဝင်နေမှန်း သေချာမသိဘဲ အခြားသူတွေ လုပ်လို့ လိုက်လုပ်တတ်ကြပါတယ်။ လူအများပြောနေတဲ့ သတင်းအမှားတွေ၊ အတည်မပြုနိုင်တဲ့ အယူအဆတွေကိုလည်း မစစ်ဆေးဘဲ လွယ်လွယ်ကူကူ ယုံကြည်တတ်ကြပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကြော်ငြာကောင်းလို့၊ လူသုံးများလို့ဆိုပြီး ကိုယ်တကယ်မလိုအပ်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်း ဒါမှမဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုတွေကို လိုက်ဝယ်ယူတတ်တဲ့ အကျင့်တွေဟာလည်း “လှည်းနောက်လိုက်” တဲ့ သဘောတရားရဲ့ သက်ရောက်မှုတွေပါပဲ။
“လှည်းနောက်လိုက်” တဲ့ အကျင့်ရဲ့ အဓိကဆိုးကျိုးတစ်ခုကတော့ မှားယွင်းတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေ အလွယ်တကူ ပျံ့နှံ့သွားနိုင်တာပါပဲ။ မစစ်ဆေးဘဲ လူအများ ယုံကြည်နေတဲ့ သတင်းအမှားတွေကို မျှဝေမိခြင်းအားဖြင့် အများပြည်သူကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။ နောက်ထပ် ဆိုးကျိုးတစ်ခုကတော့ ကိုယ့်ရဲ့ အမြင်ကို ကျဉ်းမြောင်းစေနိုင်တာပါပဲ။ လူအများရဲ့ အမြင်နဲ့ မတူညီတဲ့ အယူအဆတွေကို လျစ်လျူရှုမိတတ်ပြီး ကိုယ့်ရဲ့ အတွေးအခေါ်နဲ့ ဆုံးဖြတ်နိုင်စွမ်းကို လျော့နည်းစေပါတယ်။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ “လှည်းနောက်လိုက်” တဲ့ သဘောတရားကြောင့် လူတွေဟာ အလွယ်တကူ လှည့်စားခံရနိုင်ပါတယ်။ လူအများသဘောကျအောင် ဖန်တီးထားတဲ့ အကြောင်းအရာတွေမှာ နစ်မြောသွားပြီး မှန်ကန်တဲ့ အသိဉာဏ်ကို မရရှိနိုင်တော့ပါဘူး။
“လှည်းနောက်လိုက်” တဲ့ အကျင့်ကို တားဆီးဖို့အတွက် မီဒီယာအသိပညာတတ်မြောက်ရေး (Media Literacy) ဟာ အဓိကသော့ချက်ပါပဲ။ ဝေဖန်ပိုင်းခြားနိုင်စွမ်းကို မြှင့်တင်ပြီး မြင်သမျှ၊ ကြားသမျှကို ချက်ချင်းမယုံကြည်ဘဲ ကိုယ့်ရဲ့ အသိဉာဏ်နဲ့ သုံးသပ်ဆင်ခြင်သင့်ပါတယ်။ ကိုယ့်ရဲ့ အတွေးအခေါ်ကို တန်ဖိုးထားရပါမယ်။ အများနဲ့ မတူညီတဲ့ အတွေးအခေါ်ရှိတာဟာ မှားတာမဟုတ်ဘဲ တစ်ဦးချင်းစီရဲ့ ထူးခြားမှုဆိုတာကို နားလည်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်မှာ တစ်ခုခုကို တုံ့ပြန်တော့မယ်ဆိုရင် စိတ်ခံစားချက်နောက်ကို လိုက်ပါမယ့်အစား အချိန်ယူစဉ်းစားပြီးမှ တုံ့ပြန်တာဟာ မှားယွင်းမှုကို ရှောင်ရှားနိုင်မှာပါ။
