သတင်းဓာတ်ပုံဆိုင်ရာ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်နှင့် အရေးပါပုံ
သတင်းဓာတ်ပုံဆိုသည်မှာ သတင်းဆောင်းပါး၊ သတင်းမှတ်တမ်း သို့မဟုတ် သတင်းဖော်ပြချက် တစ်ခုခုနှင့်အတူ ဖော်ပြပေးသည့် ဓာတ်ပုံတစ်ပုံ ဖြစ်သည်။ ယင်းဓာတ်ပုံသည် ဖြစ်ရပ်၊ လူပုဂ္ဂိုလ်၊ အရာဝတ္ထု သို့မဟုတ် နေရာဒေသတစ်ခုခုကို ဖော်ပြပေးပြီး သတင်း၏ အဓိကအချက်ကို အထောက်အကူပြု သို့မဟုတ် အားဖြည့်ပေးသည်။ သတင်းဓာတ်ပုံများသည် သတင်းအချက်အလက်များကို ထိထိရောက်ရောက် ဖော်ပြပေးနိုင်ပြီး စာဖတ်သူ သို့မဟုတ် ကြည့်ရှုသူများအား သတင်းဖြစ်ရပ်၏ အနှစ်သာရကို ပိုမို ကောင်းမွန်စွာ နားလည်သဘောပေါက်စေသည်။
သတင်းဓာတ်ပုံ၏ အဓိက အရေးပါပုံမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။
သတင်းဖြစ်ရပ်များကို မှတ်တမ်းတင်ခြင်း ။ သတင်းဓာတ်ပုံများသည် သမိုင်းဝင်ဖြစ်ရပ်များ၊ အရေးပါသော အခိုက်အတန့်များနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ပြောင်းလဲမှုများကို မှတ်တမ်းတင်ရာတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့သည် အချိန်ကာလတစ်ခု၏ ထင်ဟပ်မှုကို ပေးစွမ်းနိုင်ပြီး နောင်လာနောက်သားများအတွက် အဖိုးမဖြတ်နိုင်သော မှတ်တမ်းများ ဖြစ်လာသည်။
သတင်းအချက်အလက်များကို ထိရောက်စွာ ဖော်ပြခြင်း ။ စကားလုံးပေါင်း တစ်ထောင်ထက် ပုံတစ်ပုံက ပိုမိုလွယ်ကူစွာ နားလည်စေနိုင်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ သတင်းဓာတ်ပုံများသည် သတင်းဖြစ်ရပ်များ၏ အနှစ်သာရကို လျင်မြန်စွာ ဖမ်းယူပြီး ကြည့်ရှုသူများအား ချက်ချင်း နားလည်သဘောပေါက်စေနိုင်သည်။ ၎င်းတို့သည် စာဖတ်သူများအား သတင်းဆောင်းပါး သို့မဟုတ် သတင်းမှတ်တမ်းကို ပိုမို စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဖြစ်စေပြီး သတင်းအချက်အလက်များကို ပိုမို ထိရောက်စွာ သယ်ဆောင်ပေးနိုင်သည်။
စိတ်ခံစားမှုနှင့် စာနာမှုကို နှိုးဆွပေးခြင်း ။ သတင်းဓာတ်ပုံကောင်းများသည် ကြည့်ရှုသူများ၏ စိတ်ခံစားမှုကို နှိုးဆွပေးနိုင်ပြီး သတင်းဖြစ်ရပ်များ၏ လူသားဆန်သော အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ပိုမို ကောင်းမွန်စွာ နားလည်သဘောပေါက်စေသည်။ ၎င်းတို့သည် စာနာမှုနှင့် ကိုယ်ချင်းစာတရားကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ပြောင်းလဲမှုကို လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်သည်။
သတင်းမီဒီယာ၏ အရေးပါမှုကို မြှင့်တင်ပေးခြင်း ။ သတင်းဓာတ်ပုံများသည် သတင်းမီဒီယာ၏ ယုံကြည်မှုနှင့် အရေးပါမှုကို မြှင့်တင်ပေးရာတွင် အရေးကြီးသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့သည် သတင်းမီဒီယာအား ပိုမို ဆွဲဆောင်မှုရှိစေပြီး သတင်းဖြစ်ရပ်များကို ပိုမို စိတ်ဝင်စားဖွယ် ဖြစ်စေသည်။
- သတင်းဓာတ်ပုံသည် ကမ္ဘာကြီးကို ပြတင်းပေါက်တစ်ခုမှ ကြည့်ရှုခြင်းနှင့် တူသည်။ ၎င်းသည် ကျွန်ုပ်တို့ မမြင်ဖူးသော နေရာဒေသများ၊ ကျွန်ုပ်တို့ မသိသော လူများနှင့် ကျွန်ုပ်တို့ တစ်ခါမျှ မကြုံဖူးသော အဖြစ်အပျက်များကို ပြသပေးသည်။ သတင်းဓာတ်ပုံသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကမ္ဘာကြီးကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ နားလည်စေရန်၊ ပိုမို စာနာတတ်သော လူသားများ ဖြစ်လာစေရန်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ဖြစ်ပျက်နေသော အရေးကြီးသည့် ကိစ္စရပ်များကို သတိပြုမိစေရန် ကူညီပေးသည်။
သတင်းဓာတ်ပုံနှင့် အခြားဓာတ်ပုံအမျိုးအစားများ၏ ကွဲပြားခြားနားချက်များ
သတင်းဓာတ်ပုံနှင့် အခြားဓာတ်ပုံအမျိုးအစားများသည် ရည်ရွယ်ချက်၊ အကြောင်းအရာ၊ ပုံဖော်မှုနှင့် နည်းစနစ်ပိုင်းတို့တွင် ကွဲပြားခြားနားမှုများ ရှိပါသည်။ အဓိကကွဲပြားခြားနားချက်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ပါသည်။
၁။ ရည်ရွယ်ချက်
- သတင်းဓာတ်ပုံ။ သတင်းဖြစ်ရပ် သို့မဟုတ် ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်၏ အဓိကအချက်ကို ဖော်ပြရန်၊ သတင်းအချက်အလက်များကို ထိရောက်စွာ ဖြည့်ဆည်းပေးရန် ရည်ရွယ်သည်။ သတင်းဓာတ်ပုံသည် သတင်းစာ၊ မဂ္ဂဇင်း သို့မဟုတ် အွန်လိုင်းသတင်းများတွင် ဖော်ပြလေ့ရှိသည်။
- အခြားဓာတ်ပုံအမျိုးအစားများ။ အနုပညာဖန်တီးမှု၊ စီးပွားဖြစ်ကြော်ငြာ၊ မှတ်တမ်းတင်ရန်၊ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအမှတ်တရ သို့မဟုတ် အခြားသီးသန့်ရည်ရွယ်ချက်များအတွက် ရိုက်ကူးလေ့ရှိသည်။
၂။ အကြောင်းအရာ
- သတင်းဓာတ်ပုံ။ သတင်းနှင့် ဆက်စပ်သော အကြောင်းအရာများဖြစ်သည့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ၊ နိုင်ငံရေးဖြစ်ရပ်များ၊ လူမှုရေးပြဿနာများ၊ အားကစားပွဲများ၊ ယဉ်ကျေးမှုပွဲတော်များ အစရှိသည်တို့ကို အဓိကထား ရိုက်ကူးသည်။
- အခြားဓာတ်ပုံအမျိုးအစားများ။ ပုံတူဓာတ်ပုံ၊ မင်္ဂလာဓာတ်ပုံ၊ ဖက်ရှင်ဓာတ်ပုံ၊ ထုတ်ကုန်ဓာတ်ပုံ၊ သဘာဝရှုခင်းဓာတ်ပုံ၊ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဓာတ်ပုံ အစရှိသည်တို့ကဲ့သို့ ကျယ်ပြန့်သော အကြောင်းအရာများကို ရိုက်ကူးနိုင်သည်။
၃။ ပုံဖော်မှု
- သတင်းဓာတ်ပုံ။ ဖြစ်ရပ်၏ အဓိကအချက်ကို ပေါ်လွင်စေရန်၊ ကြည့်ရှုသူ၏ အာရုံကို ဖမ်းစားနိုင်ရန်နှင့် သတင်း၏ ဆိုလိုရင်းကို အထောက်အကူပြုစေရန် ပုံဖော်သည်။ သတင်းဓာတ်ပုံသည် တိကျပြတ်သားပြီး အမှန်တရားကို ထင်ဟပ်စေရမည်။
- အခြားဓာတ်ပုံအမျိုးအစားများ။ အနုပညာသဘောအရ လှပစေရန်၊ စိတ်ကူးစိတ်သန်းကို ဖော်ကျူးရန် သို့မဟုတ် ကြော်ငြာသည့် ထုတ်ကုန်၏ အားသာချက်ကို ပေါ်လွင်စေရန် ပုံဖော်သည်။ အခြားဓာတ်ပုံများတွင် ဓာတ်ပုံဆရာ၏ တီထွင်ဖန်တီးနိုင်စွမ်းနှင့် အမြင်ကို ပိုမို အလေးပေးသည်။
၎။ နည်းစနစ်ပိုင်း
- သတင်းဓာတ်ပုံ။ သတင်းဖြစ်ရပ်များသည် မမျှော်လင့်ဘဲ ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သောကြောင့် အချိန်နှင့်တပြေးညီ ရိုက်ကူးရန် လိုအပ်သည်။ ထို့ကြောင့် သတင်းဓာတ်ပုံဆရာများသည် ကင်မရာနှင့် နည်းပညာကို ကျွမ်းကျင်စွာ ကိုင်တွယ်တတ်ရန် လိုအပ်သည်။
- အခြားဓာတ်ပုံအမျိုးအစားများ။ ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးမည့် အကြောင်းအရာနှင့် ပုံစံပေါ်မူတည်၍ ကင်မရာ ရွေးချယ်မှု၊ အလင်းအမှောင် ချိန်ညှိမှု၊ နောက်ခံပြင်ဆင်မှု အစရှိသည်တို့ကို စိတ်ကြိုက် ပြင်ဆင်နိုင်သည်။ တည်းဖြတ်သည့်အပိုင်းတွင်လည်း အချိန်ပေး၍ ပြုလုပ်နိုင်သည်။
အထက်ပါ အချက်များအပြင် သတင်းဓာတ်ပုံသည် ကျင့်ဝတ်နှင့် ညီညွတ်ရမည်၊ အမှန်တရားကို ဖော်ပြရမည် စသည့် ကန့်သတ်ချက်များလည်း ရှိပါသည်။ အခြားဓာတ်ပုံအမျိုးအစားများတွင်မူ ဓာတ်ပုံဆရာ၏ စိတ်ကူးနှင့် အမြင်ကို ပိုမို လွတ်လပ်စွာ ဖော်ကျူးခွင့် ရှိပါသည်။
သတင်းဓာတ်ပုံတွင် လိုအပ်သော အရည်အသွေးများ
သတင်းဓာတ်ပုံသည် သတင်းဖြစ်ရပ် သို့မဟုတ် ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်၏ အဓိကအချက်ကို ဖော်ပြရန်၊ သတင်းအချက်အလက်များကို ထိရောက်စွာ ဖြည့်ဆည်းပေးရန် ရည်ရွယ်သည်။ ထိရောက်သော သတင်းဓာတ်ပုံတစ်ပုံ ဖြစ်လာစေရန် အောက်ပါ အရည်အသွေးများ လိုအပ်ပါသည်။
၁။ သတင်းပေးနိုင်မှု (Informative)
- သတင်းဖြစ်ရပ်၏ အဓိကအချက်ကို တိကျစွာ ဖော်ပြနိုင်ရမည်။
- ဖြစ်ရပ်၏ အနှစ်သာရကို ကြည့်ရှုသူများ ချက်ချင်း နားလည်သဘောပေါက်စေနိုင်ရမည်။
- ဓာတ်ပုံတစ်ပုံတည်းဖြင့် ဖြစ်ရပ်၏ နောက်ခံအကြောင်းအရာ၊ အချိန်ကာလ၊ နေရာဒေသနှင့် ပတ်သက်သော အချက်အလက်များကို သိရှိနိုင်ရမည်။
၂။ ဆွဲဆောင်မှုရှိမှု (Compelling)
- ကြည့်ရှုသူ၏ အာရုံကို ဖမ်းစားနိုင်သော ပုံဖော်မှုရှိသင့်သည်။
- စိတ်ဝင်စားဖွယ် ကောင်းသော အကြောင်းအရာ သို့မဟုတ် မြင်ကွင်းကို ရွေးချယ်ရိုက်ကူးထားရမည်။
- အလင်းအမှောင်၊ အရောင်အသွေး စသည်တို့ကို ထိရောက်စွာ အသုံးပြုထားရမည်။
၃။ ပီပြင်မှု (Well-composed)
- ဓာတ်ပုံတစ်ပုံ၏ အခြေခံအစိတ်အပိုင်းများဖြစ်သည့် ရိုက်ချက် (Shot)၊ အလင်းအမှောင်၊ ဖွဲ့စည်းပုံ (Composition) နှင့် အကြောင်းအရာတို့ ဟန်ချက်ညီစွာ ပေါင်းစပ်ထားရမည်။
- ဓာတ်ပုံတစ်ပုံတည်းတွင် အဓိကအကြောင်းအရာ တစ်ခုသာ ရှိရမည်။
- နောက်ခံသည် အဓိကအကြောင်းအရာကို မထိခိုက်စေဘဲ ပံ့ပိုးပေးသော ပုံစံမျိုး ဖြစ်ရမည်။
- ကြည့်ရှုသူ၏ အာရုံကို အဓိကအကြောင်းအရာဆီသို့ ပို့ဆောင်ပေးနိုင်သော လမ်းကြောင်းများ (Leading Lines) ပါဝင်သင့်သည်။
၎။ အခြားအရည်အသွေးများ
- မှန်ကန်မှု။ သတင်းဓာတ်ပုံသည် အမှန်တရားကို ထင်ဟပ်စေရမည်။ ဓာတ်ပုံ၏ အနှစ်သာရကို ပြောင်းလဲစေမည့် တည်းဖြတ်မှုများကို ရှောင်ကြဉ်ရမည်။
- သက်ဆိုင်မှု။ သတင်းဖြစ်ရပ်နှင့် သက်ဆိုင်သော ဓာတ်ပုံများကိုသာ ရွေးချယ်ရိုက်ကူးသင့်သည်။
- အချိန်နှင့်တပြေးညီဖြစ်မှု။ သတင်းဖြစ်ရပ်များသည် အချိန်နှင့်အမျှ ပြောင်းလဲနေသောကြောင့် ဓာတ်ပုံများကို အချိန်မီ ဖြန့်ဝေနိုင်ရန် အရေးကြီးသည်။
- ကျင့်ဝတ်နှင့် ညီညွတ်မှု။ ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးရာတွင် လူ့အခွင့်အရေးနှင့် သီးသန့်တည်ရှိမှုကို လေးစားရမည်။
အထက်ဖော်ပြပါ အရည်အသွေးများနှင့် ညီညွတ်သော သတင်းဓာတ်ပုံများသည် သတင်းမီဒီယာတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ကာ ကြည့်ရှုသူများအား သတင်းဖြစ်ရပ်များကို ပိုမို နားလည်သဘောပေါက်စေပြီး လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ပြောင်းလဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။