ကောင်းမွန်သော ဓာတ်ပုံတစ်ပုံအတွက် အခြေခံအစိတ်အပိုင်းများ
ကောင်းမွန်သော ဓာတ်ပုံတစ်ပုံ ဖြစ်လာစေရန် အခြေခံ အစိတ်အပိုင်းများစွာ ရှိပါသည်။ ယင်းတို့အနက် အရေးပါသော အချို့ကို အောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြပါသည်။
၁။ Rule of Thirds (သုံးပုံတစ်ပုံ စည်းမျဉ်း)
- ဓာတ်ပုံကို အလျားလိုက်နှင့် ဒေါင်လိုက် မျဉ်းနှစ်ကြောင်းစီဖြင့် ကိုးပိုင်း အညီအမျှ ပိုင်းခြားကာ အရေးကြီးသော အရာဝတ္ထု (subject) ကို ထိုမျဉ်းများ ဆုံသည့်နေရာ သို့မဟုတ် မျဉ်းများပေါ်တွင် ထားရှိခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ ဤနည်းအားဖြင့် ဓာတ်ပုံသည် ပိုမို ဟန်ချက်ညီလာပြီး ကြည့်ရှုသူ၏ အာရုံကို ပိုမိုဆွဲဆောင်နိုင်သည်။
- ဓာတ်ပုံတွင် အရာဝတ္ထုနှင့် နောက်ခံ (background) အကြား ပိုမို နက်ရှိုင်းသော အမြင်ကို ဖန်တီးပေးနိုင်သည်။
- ဓာတ်ပုံတွင် အလျားလိုက် မျဉ်းများကို အသုံးပြု၍ ကြည့်ရှုသူ၏ မျက်လုံးကို ဓာတ်ပုံတစ်လျှောက် ပို့ဆောင်ပေးနိုင်သည်။
၂။ Leading Lines (ဦးဆောင်လိုင်းများ)
- ဓာတ်ပုံတွင် ပါဝင်သော မျဉ်းကြောင်းများဖြစ်သည့် လမ်းများ၊ မြစ်များ၊ ခြံစည်းရိုးများ စသည်တို့ကို အသုံးပြု၍ ကြည့်ရှုသူ၏ အာရုံကို ဓာတ်ပုံ၏ အဓိကအကြောင်းအရာဆီသို့ ပို့ဆောင်ပေးနိုင်သည်။ ဦးဆောင်လိုင်းများသည် ဓာတ်ပုံကို ပိုမို နက်ရှိုင်းစေပြီး အကြောင်းအရာကို ပေါ်လွင်စေသည်။
၃။ Framing (ဘောင်ခတ်ခြင်း)
- ဓာတ်ပုံ၏ အဓိက အကြောင်းအရာကို ပိုမို ပေါ်လွင်စေရန် သဘာဝ သို့မဟုတ် လူလုပ် ဘောင်များ (ဥပမာ – သစ်ပင်များ၊ တံခါးများ၊ ပြတင်းပေါက်များ) ကို အသုံးပြု၍ ဘောင်ခတ်နိုင်သည်။ ဘောင်ခတ်ခြင်းသည် ဓာတ်ပုံကို ပိုမို စိတ်ဝင်စားဖွယ် ဖြစ်စေပြီး အကြောင်းအရာကို ပိုမို ဆွဲဆောင်မှု ရှိစေသည်။
၎။ အခြား အစိတ်အပိုင်းများ
- အလင်းအမှောင် (Lighting): အလင်းအမှောင်သည် ဓာတ်ပုံတစ်ပုံ၏ ခံစားချက်နှင့် ပုံစံကို ဆုံးဖြတ်ပေးသည်။ သဘာဝအလင်းရောင် သို့မဟုတ် လူလုပ်အလင်းရောင်ကို အသုံးပြု၍ အမျိုးမျိုးသော အကျိုးသက်ရောက်မှုများ ရရှိအောင် ဖန်တီးနိုင်သည်။
- အရောင် (Color): အရောင်သည် ဓာတ်ပုံတစ်ပုံ၏ ခံစားချက်နှင့် ဆွဲဆောင်မှုကို ပြောင်းလဲစေနိုင်သည်။ အရောင်များကို တမင်တကာ အသုံးပြုခြင်းဖြင့် ဓာတ်ပုံကို ပိုမို စိတ်ဝင်စားဖွယ် ဖြစ်စေနိုင်သည်။
- Focus (အာရုံစိုက်မှု): ဓာတ်ပုံတစ်ပုံ၏ အဓိက အကြောင်းအရာကို ပေါ်လွင်စေရန် အာရုံစိုက်မှု မှန်ကန်ရန် အရေးကြီးသည်။
- Perspective (ရှုထောင့်): ရှုထောင့်သည် ဓာတ်ပုံတစ်ပုံ၏ ခံစားချက်နှင့် ပုံစံကို ပြောင်းလဲစေနိုင်သည်။ မတူညီသော ရှုထောင့်များကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် ပိုမို စိတ်ဝင်စားဖွယ် ဓာတ်ပုံများ ရရှိနိုင်သည်။
အထက်ဖော်ပြပါ အခြေခံ အစိတ်အပိုင်းများကို နားလည်ခြင်းဖြင့် ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးခြင်း နည်းစနစ်များကို ပိုမို ကောင်းမွန်စွာ လေ့လာနိုင်ပြီး ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဓာတ်ပုံများကို ရိုက်ကူးနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
မတူညီသော ရိုက်ချက်များ (Wide Shot, Medium Shot, Close-up) နှင့် ၎င်းတို့၏ အသုံးပြုပုံ
ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးရာတွင် ရိုက်ချက် (Shot) ဆိုသည်မှာ အကြောင်းအရာ (Subject) နှင့် ကင်မရာကြား အကွာအဝေးကို ဆိုလိုပြီး ယင်းအကွာအဝေးအပေါ် မူတည်၍ ရိုက်ချက် အမျိုးအစားများ ကွဲပြားသွားပါသည်။ ရိုက်ချက် အမျိုးအစားများသည် ဓာတ်ပုံတစ်ပုံ၏ ခံစားချက်၊ အဓိပ္ပာယ်နှင့် အကြောင်းအရာကို ပြောင်းလဲစေနိုင်သည်။ သတင်းဓာတ်ပုံရိုက်ကူးရာတွင် အသုံးများသော ရိုက်ချက် အမျိုးအစားများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။
၁။ Wide Shot (WS)
- အဓိပ္ပါယ် – အကြောင်းအရာနှင့် ကင်မရာကြား အကွာအဝေး အဝေးဆုံး ရိုက်ချက်ဖြစ်သည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- အကြောင်းအရာ၏ ပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေနှင့် နောက်ခံကို ပြသလိုသည့်အခါ အသုံးပြုသည်။
- ဥပမာ – သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်သည့် နေရာတစ်ခုလုံးကို ပြသလိုပါက
- Wide shot ကို အသုံးပြုရိုက်ကူးနိုင်သည်။
၂။ Medium Shot (MS)
- အဓိပ္ပါယ် – အကြောင်းအရာနှင့် ကင်မရာကြား အကွာအဝေး တစ်ဝက်ခန့်ရှိသော ရိုက်ချက်ဖြစ်သည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- အကြောင်းအရာနှင့် ၎င်း၏ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဟန်ချက်ညီစွာ ပြသလိုသည့်အခါ အသုံးပြုသည်။
- ဥပမာ – ဆန္ဒပြပွဲတစ်ခုတွင် ဆန္ဒပြသူများနှင့် ၎င်းတို့ ကိုင်ဆောင်ထားသော ဆိုင်းဘုတ်များကို ပြသလိုပါက Medium shot ကို အသုံးပြုနိုင်သည်။
၃။ Close-up (CU)
- အဓိပ္ပါယ် – အကြောင်းအရာနှင့် ကင်မရာကြား အကွာအဝေး အနီးဆုံး ရိုက်ချက်ဖြစ်သည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- အကြောင်းအရာ၏ အသေးစိတ်ကို ပြသလိုသည့်အခါ သို့မဟုတ် ကြည့်ရှုသူ၏ အာရုံကို အကြောင်းအရာ၏ အချို့သော အစိတ်အပိုင်းဆီသို့ ကိုးကားလိုသည့်အခါ အသုံးပြုသည်။
- ဥပမာ – မီးလောင်မှုတစ်ခုတွင် မီးသတ်သမားတစ်ဦး၏ မျက်နှာကို ပြသလိုပါက Close-up ကို အသုံးပြုနိုင်သည်။
အထက်ပါ ရိုက်ချက် အမျိုးအစားများအပြင် Extreme wide shot (EWS), Extreme close-up (ECU), Medium close-up (MCU) စသည့် ရိုက်ချက်များလည်း ရှိပါသည်။ သတင်းဓာတ်ပုံဆရာများသည် ဤရိုက်ချက် အမျိုးအစားများကို ကျွမ်းကျင်စွာ အသုံးပြုတတ်ခြင်းဖြင့် သတင်းဖြစ်ရပ်များကို ပိုမို ထိရောက်စွာ ပြသနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
လှုပ်ရှားနေသော အရာဝတ္ထုများကို ရိုက်ကူးနည်းများ (Panning, Freezing Action)
သတင်းဓာတ်ပုံရိုက်ကူးရာတွင် လှုပ်ရှားနေသော အရာဝတ္ထုများကို ဖမ်းယူရန် အဓိကနည်းလမ်း နှစ်ခုရှိပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ Panning နှင့် Freezing Action တို့ ဖြစ်ကြပါသည်။
၁။ Panning (လိုက်ပြေးရိုက်ခြင်း)
- Panning ဆိုသည်မှာ လှုပ်ရှားနေသော အရာဝတ္ထုနှင့်အတူ ကင်မရာကို လိုက်၍ ချိန်ရွယ်ကာ ရိုက်ကူးသည့် နည်းစနစ် ဖြစ်သည်။ ဤနည်းဖြင့် အရာဝတ္ထုကို ရှင်းလင်းစွာ ဖမ်းယူနိုင်ပြီး နောက်ခံကို ဝါးစေသောကြောင့် လှုပ်ရှားမှုကို ပေါ်လွင်စေသည်။
- Panning ကို အသုံးပြုရန် အကြောင်းအရာကို ရှာဖွေပြီး ကင်မရာကို အရာဝတ္ထုနှင့် အတူတူ ရွှေ့လိုက်ပါ။ Shutter ခလုတ်ကို တစ်ဝက်နှိပ်၍ Focus ပြုလုပ်ပြီး အရာဝတ္ထု ရွေ့လျားသည့် အတိုင်း ကင်မရာကို လိုက်၍ ရွှေ့ကာ ဓာတ်ပုံရိုက်ပါ။
- Panning အတွက် Shutter speed ကို လှုပ်ရှားမှု အမြန်နှုန်းပေါ်မူတည်၍ 1/30s မှ 1/125s ကြားတွင် ချိန်ညှိ အသုံးပြုနိုင်သည်။
၂။ Freezing Action (လှုပ်ရှားမှုကို ရပ်တန့်ရိုက်ခြင်း)
- Freezing Action ဆိုသည်မှာ လှုပ်ရှားနေသော အရာဝတ္ထုကို ရပ်တန့်သွားသကဲ့သို့ ဖမ်းယူသည့် နည်းစနစ် ဖြစ်သည်။ ဤနည်းဖြင့် အရာဝတ္ထု၏ အသေးစိတ်ကို ရှင်းလင်းစွာ မြင်တွေ့နိုင်ပြီး လှုပ်ရှားမှုကို ပိုမို သိသာထင်ရှားစေသည်။
- Freezing Action အတွက် shutter speed မြန်မြန် (ဥပမာ – 1/500s သို့မဟုတ် ပိုမြန်သော) အသုံးပြုရန် လိုအပ်သည်။
- အလင်းရောင် အားနည်းပါက ISO တန်ဖိုးကို မြှင့်တင်ပေးခြင်း သို့မဟုတ် Flash ကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် လိုအပ်သော အလင်းရောင်ကို ရရှိနိုင်သည်။
Panning နှင့် Freezing Action နည်းစနစ်နှစ်ခုလုံးကို အားကစားပွဲများ၊ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်များ ရိုက်ကူးရာတွင် အသုံးပြုနိုင်သည်။ မိမိ ရိုက်ကူးလိုသော ဓာတ်ပုံပုံစံပေါ်မူတည်၍ သင့်လျော်သော နည်းစနစ်ကို ရွေးချယ်အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။
အရေးကြီးသော အချက်မှာ မိမိ၏ ကင်မရာကို ကောင်းစွာ နားလည်ပြီး လေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် လှုပ်ရှားနေသော အရာဝတ္ထုများကို ဖမ်းယူရာတွင် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ရလဒ်များ ရရှိနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
လူများကို ဓာတ်ပုံရိုက်ရာတွင် သတိပြုရမည့် အချက်များ
လူများကို ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးခြင်းသည် ဓာတ်ပုံပညာရပ်တွင် အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် ဓာတ်ပုံရိုက်သူများအနေဖြင့် လူများကို ရိုက်ကူးရာတွင် လိုက်နာရမည့် အကျင့်ဝတ်များနှင့် သတိပြုရမည့် အချက်များစွာ ရှိပါသည်။ အောက်ပါတွင် လူများကို ဓာတ်ပုံရိုက်ရာတွင် သတိပြုရမည့် အချက်များကို ဖော်ပြထားပါသည်။
၁။ ခွင့်ပြုချက်တောင်းခံခြင်း (Permission)
- ဓာတ်ပုံရိုက်မည့် ပုဂ္ဂိုလ်ထံမှ ခွင့်ပြုချက်တောင်းခံခြင်းသည် အခြေခံကျသော အကျင့်ဝတ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။
- သတင်းဓာတ်ပုံဆရာများ အနေဖြင့် လူထုအကျိုးစီးပွားအတွက် သတင်းဓာတ်ပုံရိုက်ကူးရာတွင် ခွင့်ပြုချက် မလိုအပ်သော်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါက ခွင့်ပြုချက်တောင်းခံခြင်းက ပို၍ ကောင်းမွန်သည်။
- အချို့သော နေရာများတွင် ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးခြင်းကို ကန့်သတ်ထားနိုင်သောကြောင့် ကြိုတင် စုံစမ်းမေးမြန်းထားသင့်သည်။
၂။ လူကိုယ်တိုင် လေးစားမှု (Respect)
- ဓာတ်ပုံရိုက်သူများ အနေဖြင့် ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ၏ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် လွတ်လပ်မှုကို လေးစားရမည်။
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ လွတ်လပ်ခွင့်ကို ထိခိုက်စေမည့် ဓာတ်ပုံများ ရိုက်ကူးခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ၏ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဓလေ့ထုံးစံများကို လေးစားသင့်သည်။
၃။ သဘာဝဆန်မှု (Naturalness)
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူအား အတင်းအကျပ် ပို့စ်ပေးခိုင်းခြင်း သို့မဟုတ် ဟန်ဆောင်စေခြင်းများ မပြုလုပ်သင့်ပေ။
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ၏ သဘာဝအတိုင်း အမူအရာ၊ လှုပ်ရှားမှုများကို ဖမ်းယူရိုက်ကူးသင့်သည်။
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူနှင့် စကားပြောဆိုခြင်း၊ ပြုံးပြခြင်းဖြင့် သူ့ကို သက်တောင့်သက်သာ ဖြစ်စေပြီး သဘာဝဆန်သော ဓာတ်ပုံ ရရှိနိုင်သည်။
၎။ အလင်းအမှောင်နှင့် နောက်ခံ (Lighting and Background)
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ၏ မျက်နှာကို ပိုမို ပေါ်လွင်စေရန် သဘာဝအလင်းရောင် သို့မဟုတ် ဖြည့်စွက်အလင်းရောင်ကို အသုံးပြုနိုင်သည်။
- အရိပ်များ ပြင်းထန်စွာ မကျစေရန် သတိပြုသင့်သည်။
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူကို ထင်ရှားစေမည့် ရိုးရှင်းသော နောက်ခံကို ရွေးချယ်ပါ။
၅။ ကင်မရာ ရှုထောင့် (Camera Angle)
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ၏ မျက်နှာကို အမြင့် သို့မဟုတ် အနိမ့် ရှုထောင့်မှ ရိုက်ကူးခြင်းဖြင့် ဓာတ်ပုံ၏ ခံစားချက်ကို ပြောင်းလဲစေနိုင်သည်။
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ၏ မျက်လုံးအမြင့်နှင့်တူညီစွာ ကင်မရာကို ထားရှိ၍ ရိုက်ကူးခြင်းသည် ပိုမို သဘာဝဆန်သော ဓာတ်ပုံ ရရှိစေနိုင်သည်။
၆။ တည်းဖြတ်ခြင်း (Editing)
- ဓာတ်ပုံရိုက်ပြီးနောက် အလင်းအမှောင်၊ အရောင်အသွေး စသည်တို့ကို ချိန်ညှိ တည်းဖြတ်နိုင်သည်။ သို့သော် ဓာတ်ပုံ၏ သဘာဝကို မပျက်စေရန် သတိပြုသင့်သည်။
အထက်ဖော်ပြပါ အချက်များကို သတိပြုခြင်းဖြင့် လူများကို ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးရာတွင် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ရလဒ်များ ရရှိနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
သတင်းဓာတ်ပုံ ပုံစာရေးသားနည်းများ (Photo Caption)
သတင်းဓာတ်ပုံ ပုံစာ (Caption) ဆိုသည်မှာ ဓာတ်ပုံအောက်တွင် ရေးသားဖော်ပြထားသော စာသားတို ဖြစ်ပြီး ဓာတ်ပုံနှင့် ပတ်သက်သည့် အချက်အလက်များကို အတိုချုပ် ဖော်ပြပေးခြင်းဖြင့် ဓာတ်ပုံ၏ အနှစ်သာရကို ပိုမို နားလည်သဘောပေါက်စေရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။
သတင်းဓာတ်ပုံ ပုံစာ ရေးသားရာတွင် အောက်ပါအချက်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်ပါသည်။
၁။ သတင်းဆန်မှု (Informative)
- ဓာတ်ပုံတွင် မြင်တွေ့ရသော အဓိက အကြောင်းအရာများ (လူ၊ အရာဝတ္ထု၊ နေရာ) ကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြပါ။
- ဖြစ်ရပ်၏ အဓိကအချက် သို့မဟုတ် အကြောင်းအရင်းကို ရှင်းပြပါ။
- ဖြစ်ရပ် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် အချိန်၊ နေရာကို ဖော်ပြပါ။ (ဥပမာ – မန္တလေးမြို့တွင် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့က ပြုလုပ်သော ဆန္ဒပြပွဲတစ်ခုမှ မြင်ကွင်း)
၂။ တိကျမှန်ကန်မှု (Accuracy)
- ပုံစာသည် ဓာတ်ပုံနှင့် ကိုက်ညီမှန်ကန်ရမည်။
- ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ အမည်၊ ရာထူး၊ နေရာဒေသ၏ အမည် စသည်တို့ကို မှန်ကန်စွာ ရေးသားပါ။
- သတင်းရင်းမြစ်များကို ကိုးကားပါ။ (ဥပမာ – မီးသတ်ဦးစီးဌာန၏ ပြောကြားချက်အရ)
၃။ ပြည့်စုံမှု (Completeness)
- ကြည့်ရှုသူ နားလည်ရန် လိုအပ်သော အချက်အလက်များ ပြည့်စုံစွာ ပါဝင်ရမည်။
- ဓာတ်ပုံတစ်ပုံတည်းဖြင့် သတင်းဖြစ်ရပ် တစ်ခုလုံးကို ရှင်းလင်းစွာ နားလည်နိုင်ရန် ပုံစာ ရေးသားပါ။
- အတိုချုံးရှင်းလင်းပြီး ဆွဲဆောင်မှု ရှိသော စကားလုံးများကို အသုံးပြုပါ။
၎။ ကြားနေရေးသားမှု (Objectivity)
- ပုံစာတွင် ဓာတ်ပုံဆရာ၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ထင်မြင်ယူဆချက်များ မပါဝင်သင့်ပါ။
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ၏ ခံစားချက်၊ အကြောင်းအရာ၏ အဓိပ္ပါယ် စသည်တို့ကို ကြားနေသဘောအရ ရေးသားပါ။
၅။ ဆွဲဆောင်မှု (Engaging)
- ကြည့်ရှုသူအား သတင်းဖြစ်ရပ် သို့မဟုတ် ဓာတ်ပုံအကြောင်း ပိုမို သိလိုစိတ်၊ စူးစမ်းလိုစိတ် ဖြစ်ပေါ်စေရန် ပုံစာ ရေးသားပါ။
- ပုံစာ၏ ပထမ စာကြောင်းသည် အထူး အရေးကြီးပါသည်။ ကြည့်ရှုသူ၏ အာရုံကို ဖမ်းစားနိုင်သော စာကြောင်းဖြင့် စတင်ပါ။
အထက်ပါ ဖော်ပြပါ အချက်များကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် သတင်းဓာတ်ပုံ ပုံစာများကို ပိုမို ကောင်းမွန်စွာ ရေးသားနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။