ဓာတ်ပုံ၏ သဘာဝကို ပြောင်းလဲခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရန်
သတင်းဓာတ်ပုံသည် သတင်းဖြစ်ရပ် တစ်ခု၏ မှတ်တမ်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဓာတ်ပုံ၏ သဘာဝကို ပြောင်းလဲခြင်းဖြင့် သတင်းဖြစ်ရပ်၏ အမှန်တရားကို ပြောင်းလဲဖျက်ဆီးသလို ဖြစ်သွားနိုင်သည်။ သတင်းဓာတ်ပုံဆရာများသည် ဓာတ်ပုံ၏ သဘာဝကို ပြောင်းလဲခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရန် အောက်ပါ အချက်များကို လိုက်နာသင့်သည်။
၁။ ဓာတ်ပုံကို မလိမ်ညာဘဲ ရိုက်ကူးခြင်း
- ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးမှုတွင် ဖြစ်ရပ်၏ အဖြစ်မှန်ကိုသာ ဖမ်းယူရိုက်ကူးရမည်။
- ဓာတ်ပုံကို ပြင်ဆင်ခြင်းဖြင့် အကြောင်းအရာ၏ အဓိပ္ပါယ် သို့မဟုတ် အခြေအနေကို ပြောင်းလဲခြင်း မပြုလုပ်ရ။
- ဓာတ်ပုံတွင် မပါဝင်သော အရာများကို ထည့်သွင်းခြင်း သို့မဟုတ် ဓာတ်ပုံတွင် ပါဝင်သော အရာများကို ဖယ်ရှားခြင်း မပြုလုပ်ရ။
၂။ ဓာတ်ပုံတည်းဖြတ်ခြင်း အကျင့်ဝတ်
- ဓာတ်ပုံတည်းဖြတ်ခြင်းသည် ဓာတ်ပုံ၏ အရည်အသွေးကို မြှင့်တင်ရန်၊ မလိုအပ်သော အစိတ်အပိုင်းများကို ဖယ်ရှားရန်(Cropping) နှင့် ဓာတ်ပုံ၏ အဓိကအချက်ကို ပိုမိုပေါ်လွင်စေရန် အသုံးပြုသင့်သည်။
- သို့သော် ဓာတ်ပုံတည်းဖြတ်ခြင်းဖြင့် ဓာတ်ပုံ၏ အနှစ်သာရကို ပြောင်းလဲခြင်း မပြုလုပ်ရ။
- အလင်းအမှောင်၊ အရောင်အသွေး စသည်တို့ကို ချိန်ညှိခြင်း၊ မလိုအပ်သော အရာဝတ္ထုများကို ဖယ်ရှားခြင်း စသည့် အခြေခံ တည်းဖြတ်မှုများသာ ပြုလုပ်သင့်သည်။
- ဓာတ်ပုံကို အလွန်အကျွံ တည်းဖြတ်ခြင်းဖြင့် ဓာတ်ပုံသည် သဘာဝမကျသောပုံ ဖြစ်သွားနိုင်သည်။
၃။ ဓာတ်ပုံ ပုံစာ ရေးသားခြင်း အကျင့်ဝတ်
- ဓာတ်ပုံ ပုံစာသည် ဓာတ်ပုံနှင့် ကိုက်ညီမှန်ကန်ရမည်။
- ပုံစာတွင် ဓာတ်ပုံဆရာ၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ထင်မြင်ယူဆချက်များ မပါဝင်သင့်ပါ။
- ပုံစာသည် သတင်းဖြစ်ရပ်၏ အဖြစ်မှန်ကို တိကျစွာ ဖော်ပြရမည်။
သတင်းဓာတ်ပုံဆရာများသည် ဓာတ်ပုံ၏ သဘာဝကို ပြောင်းလဲခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ အလုပ်၏ ယုံကြည်မှုကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ပြီး လူထုအား မှန်ကန်သော သတင်းအချက်အလက်များ ပေးအပ်နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
ဓာတ်ပုံအတွက် လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ ခွင့်ပြုချက်ရယူခြင်း
သတင်းဓာတ်ပုံရိုက်ကူးရာတွင် လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ ခွင့်ပြုချက်ရယူခြင်းသည် အရေးကြီးသော အကျင့်ဝတ်တစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ လွတ်လပ်ခွင့် (Privacy) နှင့် ဂုဏ်သိက္ခာ (Dignity) ကို လေးစားရန် လိုအပ်ပါသည်။
ခွင့်ပြုချက် တောင်းခံရမည့် အခြေအနေများ
- သီးသန့်နေရာများတွင် ရိုက်ကူးခြင်း။ လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ နေအိမ်၊ အိပ်ခန်း သို့မဟုတ် အခြားသော သီးသန့်နေရာများတွင် ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးမည် ဆိုပါက ခွင့်ပြုချက်တောင်းခံရမည်။
- ဓာတ်ပုံကို စီးပွားဖြစ် အသုံးပြုမည် ဆိုပါက။ ဓာတ်ပုံကို ကြော်ငြာ၊ စျေးကွက်ရှာဖွေရေး သို့မဟုတ် အခြားသော စီးပွားဖြစ် ရည်ရွယ်ချက်များအတွက် အသုံးပြုမည် ဆိုပါက ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ၏ ခွင့်ပြုချက် ရယူရမည်။
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူသည် အသက်မပြည့်သေးသူ ဖြစ်ပါက။ အသက်မပြည့်သေးသူ တစ်ဦးဦးကို ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးမည် ဆိုပါက မိဘ သို့မဟုတ် အုပ်ထိန်းသူ၏ ခွင့်ပြုချက် ရယူရမည်။
ခွင့်ပြုချက် မလိုအပ်သော အခြေအနေများ
- လူထုနေရာများ (Public Area)တွင် ရိုက်ကူးခြင်း။ ပန်းခြံများ၊ လမ်းများ သို့မဟုတ် အခြားသော လူထုနေရာများတွင် ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးခြင်းသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ခွင့်ပြုချက် မလိုအပ်ပါ။ သို့သော် ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူသည် ဓာတ်ပုံမရိုက်ရန် ငြင်းဆန်ပါက ၎င်းတို့၏ ဆန္ဒကို လေးစားသင့်သည်။
- သတင်းဖြစ်ရပ်များ ရိုက်ကူးခြင်း။ သတင်းဓာတ်ပုံဆရာများ အနေဖြင့် လူထုအကျိုးစီးပွားအတွက် သတင်းဖြစ်ရပ်များကို ရိုက်ကူးရာတွင် ခွင့်ပြုချက် မလိုအပ်ပါ။ သို့သော် ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူများ၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးကို ထိခိုက်စေမည့် ဓာတ်ပုံများ ရိုက်ကူးခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။
ခွင့်ပြုချက် တောင်းခံနည်း
- ရိုးသားပြီး ပွင့်လင်းစွာ ပြောဆိုပါ။ သင် မည်သူဖြစ်ကြောင်း၊ မည်သည့်အတွက် ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးလိုကြောင်း ရှင်းပြပါ။
- ဓာတ်ပုံကို မည်သို့ အသုံးပြုမည်ကို ရှင်းပြပါ။ (ဥပမာ – သတင်းစာတွင် ဖော်ပြမည်၊ ကိုယ်ပိုင် Website တွင် တင်မည်)
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ၏ ဆန္ဒကို လေးစားပါ။ သူတို့ ဓာတ်ပုံမရိုက်လိုပါက အတင်းအကျပ် မလုပ်ပါနှင့်။
အကျဉ်းချုပ်
ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးခြင်းသည် လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ ခွင့်ပြုချက်ရယူခြင်းဖြင့် စတင်သင့်သည်။ ဤသည်မှာ ဓာတ်ပုံဆရာနှင့် ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ နှစ်ဦးစလုံးအတွက် အကျိုးရှိသော အကျင့်ကောင်းတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ ဓာတ်ပုံဆရာအနေဖြင့် ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ၏ ခွင့်ပြုချက် ရယူခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ အလုပ်၏ ယုံကြည်မှုကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ပြီး ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူအနေဖြင့်လည်း ၎င်းတို့၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးကို လေးစားမှု ရရှိကြောင်း ခံစားရစေနိုင်ပါသည်။
ဓာတ်ပုံများကို တည်းဖြတ်ရာတွင် သတိပြုရမည့် အချက်များ
သတင်းဓာတ်ပုံများကို တည်းဖြတ်ရာတွင် အဓိက ရည်ရွယ်ချက်မှာ ဓာတ်ပုံ၏ အရည်အသွေးကို မြှင့်တင်ရန်၊ မလိုအပ်သော အစိတ်အပိုင်းများကို ဖယ်ရှားရန်နှင့် ဓာတ်ပုံ၏ အဓိကအချက်ကို ပိုမိုပေါ်လွင်စေရန် ဖြစ်သည်။ သို့သော် တည်းဖြတ်မှုများသည် ဓာတ်ပုံ၏ မူရင်းသဘော သို့မဟုတ် ဖြစ်ရပ်၏ အမှန်တရားကို မပြောင်းလဲစေရန် အရေးကြီးပါသည်။
ဓာတ်ပုံများကို တည်းဖြတ်ရာတွင် သတိပြုရမည့် အချက်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။
၁။ အမှန်တရားနှင့် ကိုက်ညီမှု
- ဓာတ်ပုံတည်းဖြတ်ခြင်းဖြင့် ဓာတ်ပုံ၏ မူလအဓိပ္ပါယ် သို့မဟုတ် ဖြစ်ရပ်၏ အမှန်တရားကို ပြောင်းလဲခြင်း မပြုလုပ်ရပါ။
- ဓာတ်ပုံတွင် မပါဝင်သော အရာဝတ္ထုများကို ထည့်သွင်းခြင်း သို့မဟုတ် ဓာတ်ပုံတွင် ပါဝင်သော အရာဝတ္ထုများကို ဖယ်ရှားခြင်း မပြုလုပ်ရပါ။
- ဓာတ်ပုံ၏ အရောင်အသွေးနှင့် အလင်းအမှောင်ကို ချိန်ညှိရာတွင် သဘာဝကျကျ ဖြစ်အောင် သတိပြုရမည်။
၂။ ကြည့်ရှုသူ၏ နားလည်မှုကို မထိခိုက်စေရန်
- ဓာတ်ပုံကို တည်းဖြတ်ရာတွင် ကြည့်ရှုသူများအား ဓာတ်ပုံ၏ အဓိကအချက် သို့မဟုတ် ဖြစ်ရပ်၏ အမှန်တရားကို နားလည်မှု လွဲမှားစေမည့် အပြောင်းအလဲများ မပြုလုပ်ရပါ။
- ဓာတ်ပုံ၏ အနှစ်သာရကို ပြောင်းလဲစေမည့် အလွန်အကျွံ တည်းဖြတ်မှုများကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။
၃။ တည်းဖြတ်မှုများကို ပွင့်လင်းမြင်သာစွာ ဖော်ပြပါ
- ဓာတ်ပုံကို တည်းဖြတ်ခဲ့ပါက တည်းဖြတ်မှုများကို ပုံစာ သို့မဟုတ် အခြားသော နည်းလမ်းဖြင့် ဖော်ပြသင့်ပါသည်။
- တည်းဖြတ်မှုများကို ဖုံးကွယ်ထားခြင်းသည် ကြည့်ရှုသူများ၏ ယုံကြည်မှုကို ပျက်ပြားစေနိုင်သည်။
၎။ အခြေခံ တည်းဖြတ်မှုများကိုသာ ပြုလုပ်ပါ
- သတင်းဓာတ်ပုံများကို တည်းဖြတ်ရာတွင် အခြေခံ တည်းဖြတ်မှုများဖြစ်သည့် Cropping, Exposure ချိန်ညှိခြင်း၊ White balance ချိန်ညှိခြင်း၊ အရောင်အသွေး ချိန်ညှိခြင်းနှင့် အသေးစိတ်များ ပြတ်သားစေရန် ပြုလုပ်ခြင်းတို့ကိုသာ ပြုလုပ်သင့်သည်။
- အလွန်အကျွံ တည်းဖြတ်ခြင်း သို့မဟုတ် အထူးပြုလုပ်ချက်များ (Special effects) အသုံးပြုခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။
အထက်ပါ အချက်များကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် သတင်းဓာတ်ပုံဆရာများသည် ကျင့်ဝတ်နှင့် ညီညွတ်သော ဓာတ်ပုံများကို ဖန်တီးနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
သတင်းဓာတ်ပုံဆိုင်ရာ ဥပဒေများနှင့် လိုက်နာရမည့်အချက်များ
သတင်းဓာတ်ပုံဆရာများအနေဖြင့် လွတ်လပ်စွာ သတင်းရယူပိုင်ခွင့် ရှိသော်လည်း လိုက်နာရမည့် ဥပဒေများနှင့် အကျင့်ဝတ်များလည်း ရှိပါသည်။
သတင်းမီဒီယာဥပဒေ
- မြန်မာနိုင်ငံတွင် သတင်းမီဒီယာ ဥပဒေ (၂၀၁၄ ခုနှစ်) သည် သတင်းမီဒီယာ လုပ်ငန်းများအတွက် အခြေခံဥပဒေ ဖြစ်ပါသည်။
- ယင်းဥပဒေတွင် သတင်းမီဒီယာများ၏ လွတ်လပ်ခွင့်နှင့် တာဝန်ယူမှု၊ သတင်းရယူခွင့်၊ သတင်းရင်းမြစ်များကို ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ မှားယွင်းသော သတင်းဖော်ပြမှုအတွက် အရေးယူခြင်း စသည့် အချက်များ ပါဝင်ပါသည်။
မူပိုင်ခွင့် ဥပဒေ
- မူပိုင်ခွင့် ဥပဒေ (၁၉၁၄ ခုနှစ်) သည် မူပိုင်ခွင့်နှင့် ဆက်စပ်သော အခွင့်အရေးများကို အကာအကွယ်ပေးသည်။
- ဓာတ်ပုံဆရာများ အနေဖြင့် အခြားသူပိုင် ဓာတ်ပုံများကို ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ အသုံးပြုခြင်း မပြုရ။
- မူပိုင်ခွင့်ရှိသူ၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့်သာ ဓာတ်ပုံများကို အသုံးပြုနိုင်သည်။
လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေများ
- လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေများသည် လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ လွတ်လပ်ခွင့်၊ လုံခြုံမှု၊ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် ကိုယ်ပိုင်လွတ်လပ်ခွင့်တို့ကို အကာအကွယ်ပေးသည်။
- ဓာတ်ပုံဆရာများ အနေဖြင့် ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးခြင်းဖြင့် လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ အခွင့်အရေးများကို ချိုးဖောက်ခြင်း မပြုရ။
- ဓာတ်ပုံရိုက်ခံသူ၏ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ ၎င်းတို့၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးကို ထိခိုက်စေမည့် ဓာတ်ပုံများကို ဖြန့်ဝေခြင်း မပြုရ။
နိုင်ငံတော် လျှို့ဝှက်ချက် အက်ဥပဒေ
- နိုင်ငံတော် လျှို့ဝှက်ချက် အက်ဥပဒေ (၁၉၂၃ ခုနှစ်) သည် နိုင်ငံတော်၏ လုံခြုံရေးနှင့် အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။
- ဓာတ်ပုံဆရာများ အနေဖြင့် နိုင်ငံတော်၏ လျှို့ဝှက်ချက်များကို ဖော်ထုတ်မည့် ဓာတ်ပုံများ ရိုက်ကူးခြင်းနှင့် ဖြန့်ဝေခြင်း မပြုရ။
အထက်ဖော်ပြပါ ဥပဒေများအပြင် သတင်းဓာတ်ပုံဆရာများသည် ကျင့်ဝတ်နှင့် အကျင့်စာရိတ္တ စံနှုန်းများကိုလည်း လိုက်နာရမည် ဖြစ်ပါသည်။
လိုက်နာရမည့် အချက်များ
- မှန်ကန်မှု: သတင်းဓာတ်ပုံသည် အမှန်တရားနှင့် ကိုက်ညီရမည်။ ဓာတ်ပုံကို ပြင်ဆင်ခြင်းဖြင့် ဖြစ်ရပ်၏ အမှန်တရားကို ပြောင်းလဲခြင်း မပြုရ။
- မျှတမှု: သတင်းဓာတ်ပုံသည် မျှတပြီး ဘက်လိုက်မှု မရှိရ။
- လူသားဆန်မှု: ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးရာတွင် လူသားဆန်မှုကို အလေးထားရမည်။ ဓာတ်ပုံရိုက်ခံရသူ၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို ထိခိုက်စေမည့် ဓာတ်ပုံများ ရိုက်ကူးခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရမည်။
- တာဝန်ယူမှု: ဓာတ်ပုံဆရာများသည် မိမိတို့၏ အလုပ်အပေါ် တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှု ရှိရမည်။
သတင်းဓာတ်ပုံဆရာများ အနေဖြင့် အထက်ဖော်ပြပါ ဥပဒေများနှင့် အကျင့်ဝတ်များကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် လွတ်လပ်ပြီး တာဝန်သိသော သတင်းမီဒီယာ ဖြစ်ပေါ်လာစေရန် အထောက်အကူ ပြုနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
သတိပြုရန်
မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းထားသည့်အတွက် ဥပဒေကိုးကားချက်များသည် အငြင်းပွားဖွယ်ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ လက်ရှိ အခြေအနေတွင် သတင်းထောက်များသည် အောက်ပါအချက်များကို လိုက်နာသင့်သည်။
- သတင်းဓာတ်ပုံ ရိုက်ကူးတဲ့အခါ ကိုယ့်ရဲ့ လုံခြုံရေးနဲ့ ဓာတ်ပုံရိုက်ခံရသူရဲ့ လုံခြုံရေးကို အထူးဂရုစိုက်ပါ။
- ဓာတ်ပုံရိုက်တဲ့ အချိန်၊ နေရာ၊ အကြောင်းအရာ စတာတွေကို မှတ်တမ်းတင်ထားပြီး သတင်းနဲ့အတူ တိကျစွာ ဖော်ပြပါ။
- ဓာတ်ပုံနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အချက်အလက်တွေကို အတည်ပြုနိုင်ရန် သက်ဆိုင်ရာ အရင်းအမြစ်တွေကို ကိုးကားပြီး ဖော်ပြပါ။
- သက်ဆိုင်ရာ သတင်းဌာနက ချမှတ်ထားတဲ့ ကျင့်ဝတ် စည်းကမ်းတွေကို လိုက်နာ လုပ်ဆောင်ပါ။
- နိုင်ငံတကာမှာ သတင်းဓာတ်ပုံ ဆိုင်ရာ အကျင့်ဝတ်တွေကို လေ့လာပြီး လိုက်နာ ကျင့်သုံးသင့်သည်။