ဗွီဒီယို ရိုက်ချက် အမျိုးအစားများ
ဗွီဒီယို ရိုက်ကူးရာတွင် မတူညီသော ရိုက်ချက် (shot) အမျိုးအစားများကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် ဇာတ်လမ်းကို ပိုမို စိတ်ဝင်စားဖွယ် ဖြစ်စေပြီး ကြည့်ရှုသူ၏ အာရုံကို ဖမ်းစားနိုင်သည်။ အဓိက ရိုက်ချက် အမျိုးအစားများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ပါသည်။
၁။ Wide Shot (WS)
- အဓိပ္ပါယ် – အကြောင်းအရာ (subject) နှင့် ပတ်ဝန်းကျင် တစ်ခုလုံးကို ပြသသည့် ရိုက်ချက် ဖြစ်သည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- ဇာတ်လမ်း၏ နေရာ (setting) ကို ပြသရန်
- အကြောင်းအရာ၏ ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ဆက်စပ်မှုကို ပြသရန်
- ဇာတ်ကောင်များစွာကို တစ်ပြိုင်နက် ပြသရန်
၂။ Medium Shot (MS)
- အဓိပ္ပါယ် – ဇာတ်ကောင်၏ ခါး သို့မဟုတ် ဒူးအထက်ပိုင်းမှ ခေါင်းထိပ်အထိ ပြသသည့် ရိုက်ချက် ဖြစ်သည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- ဇာတ်ကောင်၏ လှုပ်ရှားမှုနှင့် ခန္ဓာကိုယ်ဘာသာစကားကို ပြသရန်
- ဇာတ်ကောင်များ စကားပြောဆိုနေသည့် မြင်ကွင်းကို ရိုက်ကူးရန်
၃။ Close-up (CU)
- အဓိပ္ပါယ် – ဇာတ်ကောင်၏ မျက်နှာ သို့မဟုတ် အခြားသော အရာဝတ္ထုတစ်ခုခုကို အနီးကပ် ပြသသည့် ရိုက်ချက် ဖြစ်သည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- ဇာတ်ကောင်၏ စိတ်ခံစားမှုကို ပြသရန်
- အရာဝတ္ထုတစ်ခုခု၏ အသေးစိတ်ကို ပြသရန်
- ကြည့်ရှုသူ၏ အာရုံကို အရေးကြီးသော အသေးစိတ်အချက် တစ်ခုခုဆီသို့ ဖေါ်ပြရန်
၄။ Cutaway (ကြားဖြတ်ရိုက်ချက်)
- အဓိပ္ပါယ် – အဓိက ဇာတ်ဝင်ခန်း (scene) ၏ အခြား အရာဝတ္ထု သို့မဟုတ် လှုပ်ရှားမှု တစ်ခုခုကို ပြသသည့် ရိုက်ချက် ဖြစ်သည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- ဇာတ်ဝင်ခန်း၏ အချိန်ကာလ ကြာမြင့်မှုကို လျှော့ချရန်
- ဇာတ်ဝင်ခန်း နှစ်ခုကြား ချိတ်ဆက်မှု (transition) ပြုလုပ်ရန်
- ဇာတ်လမ်းတွင် ပိုမို အသေးစိတ် အချက်အလက်များ ဖြည့်စွက်ရန်
၅။ Point of View (POV)
- အဓိပ္ပါယ် – ဇာတ်ကောင်တစ်ဦး၏ ရှုထောင့်မှ မြင်ရသည့်အတိုင်း ရိုက်ကူးသော ရိုက်ချက် ဖြစ်သည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- ကြည့်ရှုသူအား ဇာတ်ကောင်၏ အတွေးအမြင်ကို ပိုမို နားလည်သဘောပေါက်စေရန်
- ဇာတ်ကောင်နှင့် ပိုမို နီးစပ်မှု ရှိစေရန်
- ဇာတ်လမ်းတွင် တင်းမာမှု ဖြစ်စေရန် (ဇာတ်လမ်းတင်းမာမှု သို့မဟုတ် ဇာတ်ရှိန်မြှင့်ခြင်းသည် နောက်ဘာဆက်ဖြစ်မည်ကို စိတ်ဝင်စားသောကြောင့် ကြည့်ရှုသူများကို တက်ကြွစေသည်။
အထက်ဖော်ပြပါ ရိုက်ချက် အမျိုးအစားများကို ကျွမ်းကျင်စွာ အသုံးပြုတတ်ခြင်းဖြင့် သတင်းဗွီဒီယို ရိုက်ကူးသူများသည် ပိုမို ဆွဲဆောင်မှု ရှိပြီး အကြောင်းအရာ ပြည့်စုံသော ဗွီဒီယိုများ ဖန်တီးနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
ကင်မရာ ရွေ့လျားပုံ အမျိုးအစားများ
ဗီဒီယိုရိုက်ကူးရာတွင် ကင်မရာရွေ့လျားပုံ (Camera Movement) အမျိုးမျိုးကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် ဗီဒီယိုကို ပိုမို ဆွဲဆောင်မှုရှိစေပြီး ဇာတ်လမ်းကို ပိုမို ထိထိရောက်ရောက် ပြောပြနိုင်ပါသည်။ အဓိက ကင်မရာ ရွေ့လျားပုံ အမျိုးအစားများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ပါသည်။
၁။ Pan (ဘေးတိုက် ရွှေ့ခြင်း)
- ကင်မရာကို ဘယ် သို့မဟုတ် ညာဘက်သို့ တညီတညာတည်း ရွှေ့လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- ကျယ်ပြန့်သော မြင်ကွင်းကို ပြသလိုသည့်အခါ (ဥပမာ – သဘာဝရှုခင်း၊ မြို့ရှုခင်း)
- ဇာတ်ကောင် တစ်ယောက် လမ်းလျှောက်နေခြင်း သို့မဟုတ် ကားမောင်းနေခြင်းကို လိုက်လံ ရိုက်ကူးခြင်း
- ဇာတ်ကောင် တစ်ယောက်၏ အမြင်ကို ပြသလိုသည့်အခါ
၂။ Tilt (အပေါ်အောက် ရွှေ့ခြင်း)
- ကင်မရာကို အပေါ် သို့မဟုတ် အောက်ဘက်သို့ တညီတညာတည်း ရွှေ့လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- မြင့်မားသော အဆောက်အဦး တစ်ခု သို့မဟုတ် သစ်ပင်တစ်ပင်ကို အပေါ်မှ အောက်သို့ ပြသလိုသည့်အခါ
- ဇာတ်ကောင်တစ်ယောက် အပေါ်သို့ လှမ်းကြည့်နေခြင်းကို ပြသလိုသည့်အခါ
၃။ Zoom (ချုံ့/ချဲ့ ရိုက်ခြင်း)
- ကင်မရာ၏ lens ကို အသုံးပြု၍ အကြောင်းအရာကို ချုံ့ သို့မဟုတ် ချဲ့ကြည့်ခြင်း ဖြစ်သည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- အကြောင်းအရာ၏ အသေးစိတ်ကို ပြသလိုသည့်အခါ
- ကြည့်ရှုသူ၏ အာရုံကို အရေးကြီးသော အသေးစိတ်အချက် တစ်ခုခုဆီသို့ ပြသလိုသည့်အခါ
- ဇာတ်လမ်းတွင် ပြင်းထန်မှု (intensity) တိုးမြှင့်လိုသည့်အခါ
၄။ Dolly (ရထားလမ်းပေါ် တင်၍ ရွှေ့ခြင်း)
- ကင်မရာကို ရထားလမ်း (dolly track) ပေါ်တွင် တင်၍ ရှေ့ သို့မဟုတ် နောက်သို့ ရွှေ့လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- ဇာတ်ကောင် တစ်ယောက် လမ်းလျှောက်နေခြင်း သို့မဟုတ် ကားမောင်းနေခြင်းကို လိုက်လံ ရိုက်ကူးခြင်း
- ဇာတ်ဝင်ခန်း၏ နောက်ခံကို ပြောင်းလဲပြသလိုသည့်အခါ
၅။ Truck (ဘေးတိုက် ရွှေ့ခြင်း)
- ကင်မရာကို ဘေးတိုက် ရွှေ့လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ Dolly နှင့် ဆင်တူသော်လည်း truck shot တွင် ကင်မရာကို ရထားလမ်း မသုံးဘဲ သယ်ဆောင် ကိရိယာ (ဥပမာ – tripod, dolly) ဖြင့် ရွှေ့လျားစေသည်။
- အသုံးပြုပုံ –
- ဇာတ်ကောင် တစ်ယောက် လမ်းလျှောက်နေခြင်း သို့မဟုတ် ကားမောင်းနေခြင်းကို လိုက်လံ ရိုက်ကူးခြင်း
- ဇာတ်ဝင်ခန်း၏ နောက်ခံကို ပြောင်းလဲပြသလိုသည့်အခါ
အထက်ပါ ကင်မရာ ရွေ့လျားပုံ အမျိုးအစားများကို ကျွမ်းကျင်စွာ အသုံးပြုတတ်ခြင်းဖြင့် သတင်းဗွီဒီယို ရိုက်ကူးသူများသည် ပိုမို ဆွဲဆောင်မှု ရှိပြီး ကြည့်ရှုသူ၏ အာရုံကို ဖမ်းစားနိုင်သော ဗွီဒီယိုများ ဖန်တီးနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
တည်ငြိမ်သော ရိုက်ချက် ရရှိရန် နည်းလမ်းများ
ဗီဒီယိုရိုက်ကူးရာတွင် တည်ငြိမ်သော ရိုက်ချက် (stable shot) ရရှိရန် အရေးကြီးပါသည်။ တည်ငြိမ်သော ရိုက်ချက်များသည် ကြည့်ရှုသူများအား ပိုမို ကြည့်ရှုလိုစိတ် ဖြစ်ပေါ်စေပြီး ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ကျကျ ခံစားမှုကို ပေးစွမ်းနိုင်သည်။ တည်ငြိမ်သော ရိုက်ချက်များ ရရှိရန် အသုံးပြုနိုင်သော အဓိက နည်းလမ်းများမှာ Tripod နှင့် Gimbal တို့ ဖြစ်ကြပါသည်။
၁။ Tripod (တြီပေါ့)
Tripod ဆိုသည်မှာ ကင်မရာကို တည်ငြိမ်စွာ ထားရှိရန် အသုံးပြုသော ခြေထောက်သုံးချောင်းပါ ထောက်ကူပစ္စည်း ဖြစ်သည်။
အားသာချက်များ
- ကင်မရာ လှုပ်ခါခြင်းကို လုံးဝ ကာကွယ်ပေးနိုင်သောကြောင့် အလွန် တည်ငြိမ်သော ရိုက်ချက်များ ရရှိနိုင်သည်။
- အချိန်ကြာမြင့်စွာ ရိုက်ကူးရန် လိုအပ်သော အခြေအနေများတွင် (ဥပမာ – အင်တာဗျူးများ၊ time-lapse) အသုံးပြုရန် သင့်လျော်သည်။
- မတူညီသော အမြင့်များတွင် ကင်မရာကို ချိန်ညှိ တပ်ဆင်နိုင်သည်။
အားနည်းချက်များ
- သယ်ဆောင်ရ လေးလံပြီး အဆင်မပြေ ဖြစ်နိုင်သည်။
- ရွေ့လျား ရိုက်ကူးမှုများတွင် အသုံးပြုရန် ခက်ခဲနိုင်သည်။
၂။ Gimbal (ဂျင်ဘယ်)
Gimbal ဆိုသည်မှာ ကင်မရာကို တပ်ဆင်ထားသော မော်တာ (motorized) ပါဝင်သည့် ကိရိယာဖြစ်ပြီး ကင်မရာကို လှုပ်ရှားစေသည့်အခါတွင်ပင် တည်ငြိမ်သော ရိုက်ချက် ရရှိစေရန် ကူညီပေးသည်။
အားသာချက်များ
- လမ်းလျှောက်ရိုက်ကူးခြင်း၊ ပြေးလွှားရိုက်ကူးခြင်း စသည့် ရွေ့လျား ရိုက်ကူးမှုများတွင် တည်ငြိမ်သော ရိုက်ချက်များ ရရှိနိုင်သည်။
- Tripod ထက် ပိုမို ပေါ့ပါးပြီး သယ်ဆောင်ရ လွယ်ကူသည်။
- Cinematic ဆန်သော ရိုက်ချက်များ ရိုက်ကူးနိုင်သည်။
အားနည်းချက်များ
- Tripod လောက် တည်ငြိမ်မှု မရှိပါ။
- ဈေးနှုန်း အသင့်အတင့် မြင့်မားသည်။
- Battery သုံးစွဲမှု များပြားသည်။
Tripod နှင့် Gimbal နှစ်မျိုးလုံးကို မတူညီသော ရိုက်ကူးမှု အခြေအနေများတွင် အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။
- Tripod သည် တည်ငြိမ်သော ရိုက်ချက်များ ရိုက်ကူးရန် အကောင်းဆုံးဖြစ်ပြီး အင်တာဗျူးများ၊ time-lapse နှင့် product shot များကဲ့သို့သော ရိုက်ချက်များတွင် အသုံးပြုရန် သင့်လျော်သည်။
- Gimbal သည် ရွေ့လျား ရိုက်ကူးမှုများတွင် ပိုမို သင့်လျော်ပြီး လမ်းလျှောက်ရိုက်ချက်၊ လှေကားတက်/ဆင်း ရိုက်ချက်များတွင် အသုံးပြုနိုင်သည်။
အခြား တည်ငြိမ်သော ရိုက်ချက် ရရှိရန် နည်းလမ်းများ
- ကင်မရာကို ကိုယ်နှင့်ကပ်၍ ကိုင်ထားခြင်း
- နံရံ သို့မဟုတ် အခြားသော မျက်နှာပြင်တစ်ခုခုကို ကင်မရာ ကပ်၍ ထောက်ထားခြင်း
- Image stabilization ပါရှိသော lens သို့မဟုတ် ကင်မရာ အသုံးပြုခြင်း
အထက်ပါ နည်းလမ်းများကို အသုံးပြု၍ သတင်းဗွီဒီယို ရိုက်ကူးသူများအနေဖြင့် တည်ငြိမ်သော ရိုက်ချက်များ ရရှိနိုင်ပြီး ပိုမို အရည်အသွေးမြင့်သော ဗွီဒီယိုများ ဖန်တီးနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
အင်တာဗျူး ရိုက်ကူးနည်းများ
သတင်းဗွီဒီယိုများတွင် အင်တာဗျူးများသည် အရေးကြီးသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ အင်တာဗျူးများသည် သတင်းဖြစ်ရပ်များအကြောင်း ကြည့်ရှုသူများကို ပိုမို နားလည်သဘောပေါက်စေပြီး သတင်းအချက်အလက်များကို ပိုမို စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဖြစ်အောင် တင်ဆက်နိုင်သည်။ ထိရောက်သော အင်တာဗျူး ဗွီဒီယိုတစ်ခု ဖြစ်လာစေရန် အောက်ပါ နည်းစနစ်များကို လိုက်နာသင့်ပါသည်။
မေးခွန်းများ မေးမြန်းပုံ –
- ကြိုတင် ပြင်ဆင်ထားပါ။ မေးမြန်းမည့် မေးခွန်းများကို ကြိုတင် ရေးသားပြင်ဆင်ထားခြင်းဖြင့် အင်တာဗျူးကို ပိုမို ချောမွေ့စွာ လုပ်ဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ သို့သော် အင်တာဗျူး ကာလအတွင်း ပေါ်ပေါက်လာသော အခြေအနေများအလိုက် မေးခွန်းများကို ပြောင်းလဲမေးမြန်းနိုင်ရန်လည်း အသင့်ရှိရမည်။
- အဆုံးဖွင့် မေးခွန်းများ မေးပါ (Open-ended question)။ “ဟုတ်” သို့မဟုတ် “မဟုတ်” ဟုသာ ဖြေနိုင်သော “Yes” or “No” မေးခွန်းများထက် အင်တာဗျူးခံရသူအား ပိုမို ပြည့်စုံသော အဖြေများ ပေးနိုင်မည့် မေးခွန်းများကို မေးမြန်းပါ။ (ဥပမာ – “ဟုတ်ပါသလား” ဆိုသည့် မေးခွန်းထက် “အဲဒီအချိန်မှာ ဘယ်လိုခံစားခဲ့ရလဲ” ဟု မေးမြန်းခြင်း)
- တိုတောင်းပြီး ရှင်းလင်းသော မေးခွန်းများ မေးပါ။ အင်တာဗျူးခံရသူ နားလည်ရန် လွယ်ကူသော ရှင်းလင်းပြတ်သားသည့် မေးခွန်းများကိုသာ မေးမြန်းပါ။
- အင်တာဗျူးခံရသူကို အားပေးပါ။ အင်တာဗျူးခံရသူအား စိတ်အေးလက်အေးဖြင့် ဖြေကြားနိုင်ရန် အားပေးပါ။ သူ့အား အပြစ်တင်ဝေဖန်ခြင်း သို့မဟုတ် အငြင်းပွားဖွယ် မေးခွန်းများ မေးမြန်းခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ပါ။
- အင်တာဗျူးခံရသူ၏ စကားကို ဂရုတစိုက် နားထောင်ပါ။ သူပြောသည့် စကားများကို သေချာ နားထောင်ပြီး လိုအပ်ပါက နောက်ထပ် တန်ပြန်မေးခွန်းများဖြင့် အကြောင်းအရာကို ဆက်လက် ဆွေးနွေးပါ။
ကင်မရာ ရှုဒေါင့် –
- Rule of thirds (သုံးပုံတစ်ပုံ စည်းမျဉ်း) ကို လိုက်နာပါ။ အင်တာဗျူးခံရသူ၏ မျက်လုံးများသည် ကင်မရာ ဖရိန် (frame) ၏ အပေါ်ဘက် ၃ ပုံ ၁ ပုံ နေရာတွင် ရှိသင့်သည်။
- မျက်လုံးအမြင့် ရိုက်ချက် (Eye-level shot) ကို အသုံးပြုပါ။ ကင်မရာကို အင်တာဗျူးခံရသူ၏ မျက်လုံးနှင့် တူညီအမြင့်တွင် ထားရှိပြီး ရိုက်ကူးပါ။
- နောက်ခံကို ရိုးရှင်းအောင် ထားပါ။ နောက်ခံတွင် အရောင်အသွေး ခပ်များများ သို့မဟုတ် အာရုံထွေပြားစေသော အရာဝတ္ထုများ မပါဝင်သင့်ပါ။
- အလင်းအမှောင် ကောင်းမွန်စွာ ချိန်ညှိပါ။ အင်တာဗျူးခံရသူ၏ မျက်နှာကို ပိုမို ပေါ်လွင်စေရန် သဘာဝအလင်းရောင် သို့မဟုတ် ဖြည့်စွက်အလင်းရောင်ကို အသုံးပြုနိုင်သည်။
- မတူညီသော ရိုက်ချက်များ ရိုက်ကူးပါ။ အင်တာဗျူးခံရသူ၏ မျက်နှာအနီးကပ် ရိုက်ချက် (close-up shot)၊ ပခုံးအထိ ရိုက်ချက် (medium shot) နှင့် တစ်ကိုယ်လုံး ရိုက်ချက် (wide shot) စသည်တို့ကို ရိုက်ကူးပြီး တည်းဖြတ်ရာတွင် ပိုကောင်းအောင် အသုံးပြုနိုင်သည်။
အထက်ပါ နည်းစနစ်များကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် သတင်းဗွီဒီယိုများတွင် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ကျကျ အင်တာဗျူးများ ပြုလုပ်နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။